Z dniem 1 stycznia 2024 r. weszły w życie przepisy uchwalone jeszcze w październiku 2021 r. w ramach tzw. Polskiego Ładu 1.0, przewidujące nowe obciążenie w podatku dochodowym od osób prawnych – podatek minimalny płacony w razie wykazania straty lub niskiej rentowności.
Podatek minimalny po raz pierwszy będzie płacony za 2024 r. Warto zapoznać się z zasadami jego obliczania, by wiedzieć czy znajdzie zastosowanie w Państwa przypadku.
W naszym informatorze prezentujemy podstawowe informacje w tym zakresie, a także wskazujemy kogo obejmie nowe obciążenie.
1. Podatnicy podatku minimalnego
Zgodnie z art. 24ca ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (dalej „Ustawa CIT”), podatnikami podatku minimalnego są spółki będące podatnikami CIT oraz podatkowe grupy kapitałowe, które w roku podatkowym:
- poniosły stratę ze źródła przychodów innych niż z zysków kapitałowych albo
- wykazały niski wskaźnik dochodowości – osiągnęły udział dochodów (ze źródła przychodów innych niż z zysków kapitałowych) w przychodach (innych niż z zysków kapitałowych) w wysokości nie większej niż 2%.
Z powyższego wynika, że dochody z zysków kapitałowych pozostają bez znaczenia dla podatku minimalnego, a brane są pod uwagę jedynie dochody i przychody z działalności operacyjnej.
Co równie istotne, nie ma znaczenia poziom przychodów czy zysków z działalności operacyjnej – ważne jest jedynie to, czy udział dochodów w przychodach pozostawał na niskim poziomie, nieprzekraczającym 2%. Istotne są przy tym dochody i przychody podatkowe.
Ustawodawca zdecydował się na wprowadzenie katalogu podmiotów, które wyłączone są od obowiązku stosowania przepisów o podatku minimalnym. Są to m.in.:
- podmioty, które rozpoczęły prowadzenie działalności gospodarczej,
- mali podatnicy,
- podmioty, które odnotowały istotny spadek przychodów rok do roku – w roku podatkowym uzyskały przychody niższe o co najmniej 30% w stosunku do przychodów uzyskanych w poprzednim roku podatkowym,
- podatnicy wykazujący incydentalnie niską rentowność – którzy osiągnęli udział dochodów w przychodach w jednym z trzech lat podatkowych bezpośrednio poprzedzających rok podatkowy, za który należny jest minimalny podatek dochodowy, w wysokości co najmniej 2%,
- podmioty o prostych strukturach:
- których właścicielami są wyłącznie osoby fizyczne,
- i podmioty te nie posiadają:
– bezpośrednio lub pośrednio więcej niż 5% udziałów (akcji) w kapitale innej spółki lub ogółu praw i obowiązków w spółce niebędącej osobą prawną,
– praw majątkowych dot. otrzymywania świadczeń od fundacji, trustu, podmiotu albo stosunku prawnego o charakterze powierniczym,
6. podatnicy postawieni w stan upadłości, likwidacji lub objęci postępowaniem restrukturyzacyjnym,
7. będący stroną umowy o współdziałanie,
8. podmioty z określonych branż – np. przedsiębiorstwa finansowe, instytucje finansowe z branży faktoringowej, podmioty uzyskujące większość przychodów z eksploatacji w transporcie międzynarodowym statków morskich lub powietrznych, z wydobycia kopalin, działalności leczniczej, transakcji, w których cena lub sposób jej określenia wynika z przepisów ustaw lub aktów wykonawczych, podmioty prowadzące gospodarkę komunalną, przedsiębiorstwa górnicze.
2. Wskaźnik rentowności
W 2023 r. dokonano poszerzenia katalogu podmiotów podlegających podatkowi minimalnemu, zmieniając próg rentowności z 1% na 2% i liberalizując jednocześnie metodologię obliczania wskaźnika rentowności.
Ustalono, że dla obliczenia straty oraz udziału dochodów w przychodach, nie uwzględnia się m.in.:
- zaliczonych do kosztów uzyskania przychodów, w tym poprzez odpisy amortyzacyjne, kosztów wynikających z nabycia, wytworzenia lub ulepszenia środków trwałych, lub wykorzystania środków trwałych na podstawie umowy leasingu finansowego, jak i zaliczonych do kosztów uzyskania przychodów opłat ustalonych w umowie leasingu operacyjnego,
- wzrostu kosztów uzyskania przychodów z tytułu zakupu energii elektrycznej, cieplnej lub gazu przewodowego,
- zapłaconych kwot podatku akcyzowego, podatku od sprzedaży detalicznej, podatku od gier, opłaty paliwowej i opłaty emisyjnej,
- 20% wartości kosztów z tytułu wynagrodzeń i składek na ubezpieczenia społeczne oraz wpłat do PPK.
Powyżej przytoczyliśmy część, w naszej ocenie powszechniejszych w zastosowaniu, wartości korygujących wskaźnik rentowności przewidzianych w Ustawie CIT.
3. Podstawa opodatkowania
Kolejnym etapem dla obliczenia podatku minimalnego jest ustalenie podstawy jego opodatkowania. Ta bowiem obliczana jest znacząco odmiennie od podstawy opodatkowania dla „zwykłego” podatku CIT, którą co do zasady stanowi dochód.
Ustawodawca przewidział dwa sposoby obliczenia podstawy opodatkowania w podatku minimalnym:
- poprzez sumowanie 3 jej składników, dla których przewidziano odrębne metody ich ustalenia,
- z zastosowaniem uproszczonej metody.
Wspomniane 3 składniki podstawy opodatkowania podlegające sumowaniu, to:
- 1,5% wartości przychodów operacyjnych (innych niż z zysków kapitałowych),
- nadmiarowe koszty finansowania dłużnego, tj. kwota poniesionych na rzecz podmiotów powiązanych kosztów finansowania dłużnego przekraczających wartość 30% tzw. EBITDA podatnika,
- nadmiarowe koszty usług niematerialnych, tj. kwota poniesionych na rzecz podmiotów powiązanych lub podmiotów z tzw. rajów podatkowych, kosztów usług doradczych, badania rynku, reklamowych, opłat i należności za korzystanie lub prawo do korzystania z np. praw autorskich lub pokrewnych praw majątkowych, licencji itp. – przekraczających wartość 3 mln zł plus 5% tzw. EBITDA.
Alternatywnie, podatnik może wybrać uproszczony sposób ustalenia podstawy opodatkowania, która stanowi kwotę odpowiadającą 3% wartości osiągniętych przez podatnika w roku podatkowym przychodów operacyjnych (ze źródła przychodów innych niż z zysków kapitałowych).
4. Odliczenia od podstawy opodatkowania
Ustalenie przez podatnika podstawy opodatkowania w podatku minimalnym nie oznacza jeszcze, że powstanie obowiązek jego zapłaty. Zgodnie bowiem z Ustawą CIT, podstawa opodatkowania podlega pomniejszeniu o:
- wartość odliczeń zmniejszających w roku podatkowym podstawę opodatkowania „zwykłym” podatkiem CIT, za wyjątkiem tzw. ulgi na złe długi – co oznacza, że stosowanie np. ulgi B+R, ulgi na ekspansję, robotyzację, na prototyp, czy CSR, wpłynie na zmniejszenie, a może nawet wyeliminuje konieczność zapłaty podatku minimalnego,
- darowizny,
- przychody uwzględniane przy obliczaniu zwolnienia strefowego lub wynikającego z decyzji o wsparciu,
- przychody, których nie uwzględnia się przy obliczaniu straty lub wskaźnika rentowności.
5. Stawka podatku
Podatek minimalny obliczany jest przy zastosowaniu stawki 10%. Podatek może zostać odliczony od „zwykłego” CIT na zasadach uregulowanych w przepisach ustawy.
6. Podsumowanie
Podatek minimalny obowiązuje od dnia 1 stycznia 2024 r.
Co do zasady, zobowiązani do jego zapłaty będą ci podatnicy, którzy ponieśli stratę z działalności operacyjnej lub osiągnęli udział dochodów w przychodach z tego tytułu w wysokości nie większej niż 2%.
Ustawodawca zdecydował się wprowadzić szereg wyłączeń podmiotowych, dzięki którym przedsiębiorcy z wybranych branż lub ci spełniający określone warunki, nie będą zobowiązani do jego uiszczenia. Wyłączenia dotyczą również kategorii kosztów, które nie są brane pod uwagę przy obliczaniu straty oraz wskaźnika rentowności.
Z uwagi na to, że ustalenie podstawy opodatkowania w podatku minimalnym jest skomplikowane, a liczne wyłączenia obejmują również pomniejszenie jej o kolejne wartości, należy przewidywać, że w praktyce stosowanie przepisów o podatku minimalnym napotka wiele trudności.
Z tego powodu już teraz rekomendujemy dokonanie analizy podlegania temu podatkowi i zapraszamy Państwa na WEBINAR, który będzie organizowany przez naszą firmę i który zostanie poświęcony podatkowi minimalnemu.
Informujemy też, że do obniżenia podatku minimalnego mogą przyczynić się ulgi, które omówiliśmy na WEBNARZE organizowanym w dniu 1 lutego 2024 r.