Kontynuując temat skutków podatkowych związanych z założeniem fundacji rodzinnej dziś omawiamy konsekwencje podatkowe, jakie powstają u osób fizycznych w podatku PIT. Jak wyjaśnialiśmy w poprzednim informatorze, kluczową rolę przy zakładaniu fundacji odgrywa fundator. Poza fundatorem istotne jest także ustalenie kręgu beneficjentów.
Fundacja rodzinna to nie tylko CIT i PIT. Prosimy o uważne śledzenie naszych informatorów, ponieważ planujemy omówienie także kwestii związanych z VAT, PCC oraz podatkiem od spadków i darowizn. Odniesiemy się też do tematu cen transferowych przy zakładaniu fundacji rodzinnej.
1. Uwagi ogólne
Jak zaznaczaliśmy w poprzednim informatorze, fundację rodzinną może utworzyć wyłącznie osoba fizyczna. Prawa i obowiązki fundatora są niezbywalne, ale fundator może w statucie powierzyć wykonywanie swoich uprawnień innej osobie, określając zakres tego powierzenia. Fundator nie odpowiada za zobowiązania fundacji rodzinnej.
Fundacja rodzinna działa w celu gromadzenia mienia i zarządzania nim w interesie beneficjentów. Dokonuje też świadczeń na rzecz beneficjentów. Co istotne – beneficjentem może być sam fundator.
Przy ustalaniu kręgu beneficjentów należy mieć na uwadze przepisy podatkowe. Odpowiednie wskazanie grupy beneficjentów pozwala na zastosowanie zwolnienia podatkowego.
2. Podatek dochodowy od osób fizycznych
Wypłata świadczenia na rzecz beneficjentów oraz otrzymanie mienia w związku z rozwiązaniem fundacji rodzinnej co do zasady wiąże się z powstaniem przychodu opodatkowanego podatkiem dochodowym od osób fizycznych (dalej „PIT”) po stronie otrzymujących przysporzenia. Jednak fundator oraz beneficjenci będący członkami najbliższej rodziny fundatora nie płacą PIT. Zastosowanie znajduje bowiem zwolnienie, które dotyczy:
- przychodów ze świadczeń fundacji rodzinnej na rzecz jej beneficjentów,
- przychodów związanych z otrzymaniem mienia w związku z rozwiązaniem fundacji rodzinnej
– osiągniętych przez fundatora, jego małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma lub macochę (tzw. „zerowa” grupa podatkowa).
Pozostali beneficjenci płacą PIT według określonej stawki:
- 10% – w przypadku osoby zaliczanej do I lub II grupy podatkowej w rozumieniu przepisów ustawy o podatku od spadków i darowizn (dalej „u.p.s.d.”) w stosunku do fundatora. Oznacza to, że 10% PIT zapłaciłby na przykład zięć fundatora gdyby został wskazany jako beneficjent fundacji;
- 15% – w przypadku przychodów, do których nie znajduje zastosowania stawka 10%. Oznacza to, że 15% PIT zapłaciłaby na przykład konkubina fundatora uznana za beneficjentkę fundacji.
Stawka i wysokość PIT zależy od stopnia pokrewieństwa pomiędzy uzyskującym przychód a fundatorem fundacji rodzinnej.
Jeżeli fundację rodzinną założył więcej niż jeden fundator, wówczas niższą stawkę PIT (tj. 10%) oraz powyższe zwolnienie, stosuje się wyłącznie wobec części przychodów, obliczonej z uwzględnieniem odpowiedniej proporcji.
Co istotne, ani przychody osiągnięte przez beneficjentów ze świadczeń wypłacanych przez fundację rodzinną, ani przychody z tytułu mienia otrzymanego w związku z rozwiązaniem fundacji rodzinnej, nie stanowią podstawy do obliczenia daniny solidarnościowej.
a) nieodpłatne zbycie akcji na rzecz fundacji
W praktyce pojawiły się wątpliwości dotyczące przenoszenia na fundację udziałów lub akcji przez fundatora. Co do zasady, jeśli osoba fizyczna zbywa udziały lub akcje w spółce to ma obowiązek wykazać przychód w wysokości ich wartości rynkowej. Taki przychód wykazuje się również np. w razie wnoszenia udziałów lub akcji jako wkładu do spółki kapitałowej.
Jeśli jednak udziały lub akcje są przenoszone przez fundatora w celu pokrycia funduszu założycielskiego fundacji rodzinnej to do powstania przychodu nie dochodzi.
Organy podatkowe potwierdzają też brak obowiązku wykazania przychodów po stronie fundatora w razie przenoszenia na fundację rodzinną certyfikatów inwestycyjnych.
Warto w tym miejscu przypomnieć, o czym była mowa w naszym poprzednim informatorze, czyli że dochody ze zbycia udziałów, akcji, czy certyfikatów przez fundację rodzinną mogą być objęte zwolnieniem od opodatkowania.
b) pożyczka waluty wirtualnej
Zdarza się, że fundatorzy planują przekazanie do fundacji rodzinnej waluty wirtualnej tytułem pożyczki lub użytkowania nieprawidłowego. Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej potwierdza, że taka czynność nie powoduje obowiązku wykazania przychodu podlegającego opodatkowaniu PIT.
Za przychody z kapitałów pieniężnych uważa się bowiem przychody z odpłatnego zbycia waluty wirtualnej. Natomiast przez odpłatne zbycie waluty wirtualnej rozumie się wymianę waluty wirtualnej na prawny środek płatniczy, towar, usługę lub prawo majątkowe inne niż waluta wirtualna lub regulowanie innych zobowiązań walutą wirtualną. Przekazanie walut wirtualnych do fundacji rodzinnej tytułem użytkowania nieprawidłowego lub tytułem pożyczki nie jest zbyciem, a w szczególności nie powinno być traktowane jako wymiana walut wirtualnych na prawo majątkowe inne niż waluta wirtualna.
c) korzystanie z samochodu fundacji rodzinnej
Jeden z fundatorów zdecydował, że fundacja rodzinna zakupi samochód osobowy. Samochód miał zostać przekazany do wyłącznego użytku zarządu tej fundacji. Zarząd fundacji (który miał tworzyć fundator i jego syn) miał używać go wyłącznie dla celów statutowych. Pojawiło się pytanie, czy korzystanie z samochodu przez fundatora oraz jego syna będzie neutralne pod względem podatkowym?
Fundator twierdził, że skoro pojazd będzie używany wyłącznie dla celów statutowych fundacji, to nie można w takim przypadku mówić o jakimkolwiek przysporzeniu majątkowym. Innymi słowy argumentował, że używanie samochodu nie jest „świadczeniem” fundacji rodzinnej na jego rzecz i na rzecz beneficjenta.
Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej nie zgodził się z takim poglądem argumentując, że używanie samochodu stanowi świadczenie niepieniężne fundacji rodzinnej, które powinno być zaliczone do przychodów z innych źródeł.
d) renta z fundacji rodzinnej
Świadczeniem fundacji rodzinnej na rzecz beneficjenta mogą być składniki majątkowe, w tym środki pieniężne, rzeczy lub prawa, przeniesione na beneficjenta albo oddane beneficjentowi do korzystania. W przypadku beneficjenta będącego osobą fizyczną fundacja może w szczególności pokrywać koszty jego utrzymania lub kształcenia. Pojawiło się pytanie, czy fundacja rodzinna może wypłacać beneficjentowi rentę i czy beneficjent zapłaci z tego tytułu podatek?
Organ podatkowy zgodził się z poglądem, że wypłata przez fundację rodzinną świadczeń w postaci renty na rzecz jej beneficjentów podlega zwolnieniu z PIT w odniesieniu do takiej części tych świadczeń, jaka przypada na każdego beneficjenta będącego fundatorem.
3. Podsumowanie
Fundacja rodzinna każdorazowo powoływana jest w celu gromadzenia mienia i zarządzania nim w interesie beneficjentów oraz w celu spełniania świadczeń na rzecz beneficjentów. Drogi prowadzące do osiągnięcia wskazanych celów są bardzo różne. Wiele z nich premiowanych jest zwolnieniem od opodatkowania uzyskiwanych przychodów z PIT. Warto o tym pamiętać.