W naszych poprzednich informatorach poświęconych fundacji rodzinnej omawialiśmy zagadnienia związane z opodatkowaniem fundacji rodzinnej podatkiem dochodowym od osób prawnych, a także skutki w podatku dochodowym od osób fizycznych dla fundatora oraz beneficjentów.
W dzisiejszej odsłonie odnosimy się do kwestii związanych z VAT, PCC oraz z podatkiem od spadków i darowizn. Przedstawiamy również zarys zagadnień związanych z cenami transferowymi, które mogą dotyczyć fundacji rodzinnej, która podlega przepisom ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.
1. Podatek od towarów i usług
Wprowadzając przepisy konstytuujące fundację rodzinną ustawodawca nie przewidział szczególnych regulacji dotyczących opodatkowania jej podatkiem od towarów i usług (dalej „VAT”). Zdecydowanie jednak planując zakładanie fundacji rodzinnej należy myśleć o skutkach w zakresie VAT.
Ustawa VAT nie przewiduje zwolnienia podmiotowego dla fundacji rodzinnych. Działalność fundacji rodzinnej może podlegać opodatkowaniu VAT.
Zwracamy uwagę, że opodatkowaniu VAT może podlegać wniesienie do fundacji rodzinnej składników majątku na pokrycie funduszu założycielskiego – jeśli wnoszący je fundator działa w charakterze podatnika VAT. Konsekwencje w zakresie VAT powinny być ustalane przy uwzględnieniu charakteru wnoszonego wkładu. Przeniesienie składników majątku na rzecz fundacji rodzinnej będzie traktowane jak zbycie tych składników.
Znaczenie może mieć rodzaj wkładu wnoszonego przez fundatora. Wniesienie tytułem wkładu przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części (ZCP) jest traktowane jako transakcja wyłączona z VAT, co potwierdza Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej (dalej „Dyrektor KIS”) w wydawanych interpretacjach podatkowych. Nie wynika to jednak ze szczególnego statusu fundacji rodzinnej, ale z wyłączenia od opodatkowania czynności, których przedmiotem jest przedsiębiorstwo lub ZCP. Jeśli wkładem wnoszonym do fundacji będą nieruchomości – czynność może być opodatkowana VAT, ale może też zostać zastosowane zwolnienie z VAT (zależy to od danej nieruchomości).
Fundacja rodzinna może być podatnikiem VAT ze względu na prowadzoną bieżącą działalność gospodarczą (np. najem). W tym zakresie może ona działać zarówno jako podatnik VAT czynny, jak i zwolniony.
2. PCC
Przepisami ustawy o fundacji rodzinnej (dalej „u.f.r.”) nie wprowadzono zmian w ustawie o podatku od czynności cywilnoprawnych (dalej „PCC”). Fundacja rodzinna – jako osoba prawna – może zatem być podatnikiem PCC na zasadach ogólnych, np. gdy zawiera umowę pożyczki z osobą fizyczną nieprowadzącą działalności gospodarczej.
Co jednak istotne, wniesienie funduszu założycielskiego do fundacji rodzinnej nie podlega opodatkowaniu PCC jako nieobjęte katalogiem czynności opodatkowanych.
3. Podatek od spadków i darowizn
Ustanowienie fundacji rodzinnej w testamencie nie skutkuje koniecznością zapłaty przez taką fundację podatku od spadków i darowizn. Zgodnie z art. 1 ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn (dalej „u.p.s.d.”) podatkowi podlega nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych wyłącznie przez osoby fizyczne.
Również świadczenia otrzymywane przez beneficjenta fundacji rodzinnej oraz mienie otrzymywane w związku z jej rozwiązaniem nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn (art. 3 pkt 9 u.p.s.d.).
Nieodpłatne otrzymanie świadczeń przez beneficjenta lub mienia związanego z rozwiązaniem fundacji rodzinnej będzie zatem neutralne w zakresie podatku od spadków i darowizn.
4. Ceny transferowe
Na koniec należy wspomnieć, że planując założenie fundacji rodzinnej warto przemyśleć też kwestie dotyczące cen transferowych (zwłaszcza rozważając zawieranie transakcji z udziałem fundacji rodzinnej np. umowy pożyczki). Dla oceny konsekwencji danej czynności w zakresie cen transferowych konieczne jest analizowanie konkretnego przypadku (w tym motywów dokonania danej czynności, a także jej skutków).
Należy zwrócić uwagę, że względem fundacji rodzinnej nie znajduje zastosowania zwolnienie z obowiązku sporządzenia lokalnej dokumentacji cen transferowych (art. 11n pkt 1 lit. a ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych).
5. Podsumowanie
Wprowadzenie do polskiego porządku prawnego fundacji rodzinnej należy oceniać pozytywnie. Jak wspomniano, głównym celem tej instytucji jest stworzenie narzędzia umożliwiającego sukcesję przedsiębiorstw rodzinnych na miarę zagranicznych fundacji prywatnych oraz ochrona majątku firm rodzinnych na lata.
Preferencyjne zasady opodatkowania motywują polskich podatników do zakładania fundacji rodzinnych. Niektóre przepisy podatkowe dotyczące fundacji rodzinnej budzą jednak pewne wątpliwości interpretacyjne.
W celu zminimalizowania ryzyka związanego z negatywnymi konsekwencjami podatkowymi, osoby fizyczne (zwłaszcza przedsiębiorcy) zainteresowane założeniem fundacji rodzinnej, powinny już na wstępie zidentyfikować zdarzenia, które mogą wiązać się z koniecznością zapłaty podatku. Planując zakładanie fundacji rodzinnej nie należy ograniczać się do badania skutków w zakresie podatku PIT i CIT. Konieczne jest przemyślenie innych zagadnień (w szczególności konsekwencji w zakresie VAT).