INFORMATOR: NOWE ULGI NA INNOWACJE

W przepisach ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz ustawy o podatku  dochodowym od osób fizycznych wprowadzono szereg ulg, które mają na celu wspieranie innowacyjności polskich przedsiębiorstw.

Premiują one m.in. wdrażanie nowych narzędzi technologicznych umożliwiających automatyzację i robotyzację pracy przedsiębiorstwa (ulga na robotyzację), tworzenie i wprowadzanie na rynek nowych produktów (ulga na prototyp) oraz zwiększanie zarówno krajowego, jak i zagranicznego rynku zbytu (ulga na ekspansję). Wdrożenie ulg może zapewnić korzyści podatkowe w firmie.

1. Uwagi ogólne

Adresatami wymienionych ulg są podatnicy uzyskujący przychody z prowadzonej działalności gospodarczej (zarówno podatnicy PIT, jak i CIT).

Istotą ulg na innowacje jest możliwość dwukrotnego odliczenia określonych wydatków:

• po raz pierwszy jako „zwykły” koszt uzyskania przychodów,
• natomiast po raz drugi, jako ulga, kwota wydatków odliczana jest od dochodu.

W efekcie, ponosząc wydatek raz, uwzględniamy go w kalkulacji podatku dwa razy.

Przepisy limitują roczną wysokość odliczenia od dochodu poniesionych wydatków, ale nieodliczona ulga przenoszona jest na kolejne lata. Jeśli możliwa do odliczenia wartość ulgi jest wyższa, rozliczenie dopuszczalne jest w ciągu 6 kolejnych lat podatkowych. Do zastosowania tych ulg dochodzi na  etapie składania rocznego zeznania podatkowego. Jeśli ktoś nie skorzystał z ulgi, bo nie wiedział o jej istnieniu, może skorygować rozliczenie podatkowe i złożyć wniosek o zwrot nadpłaconego podatku.

Koszty kwalifikowane odliczane w ramach ulg muszą być poniesione przez podatnika (nie mogą mu być zwrócone w jakiejkolwiek formie), co oznacza, że nie można uznać za koszt kwalifikowany wydatku, który został sfinansowany dotacją.

2. Ulga na robotyzację

Ulga na robotyzację pozwala na odliczenie od dochodu kwoty stanowiącej 50% kosztów uzyskania przychodów poniesionych na robotyzację.

Za koszty uzyskania przychodów poniesione na robotyzację uznaje się w szczególności:

• koszty nabycia fabrycznie nowych robotów przemysłowych oraz urządzeń służących do ich obsługi,
• koszty nabycia wartości niematerialnych i prawnych niezbędnych do poprawnego uruchomienia i przyjęcia do używania robotów,
• koszty nabycia usług szkoleniowych dot. m.in. robotów i wartości niematerialnych i prawnych,
• opłaty ponoszone z tyt. leasingu finansowego.

Ulga na robotyzację jest ograniczona w czasie i dotyczy wyłącznie wydatków poniesionych w latach 2022-2026.

Co istotne, w ramach ulgi na robotyzację możliwe jest odliczenie kosztów w postaci odpisów amortyzacyjnych dokonywanych w latach podatkowych 2022-2026 od wartości początkowej środków trwałych wprowadzonych do ewidencji przed 1 stycznia 2022 r.

Odliczenia można dokonać do wysokości dochodu uzyskanego przez podatnika z przychodów z prowadzonej działalności gospodarczej. Podatnik składając zeznanie roczne, w którym rozlicza ulgę, zobowiązany jest złożyć wykaz poniesionych kosztów podlegających odliczeniu.

Co istotne, odliczyć można też wydatki poniesione na robotyzację w latach ubiegłych (nawet przed wejściem w życie przepisów o uldze). Taka możliwość istnieje w odniesieniu do odpisów amortyzacyjnych. Innymi słowy, jeśli podatnik kupił roboty np. w 2020 r., to również może skorzystać z ulgi, jeśli stanowią one jego środki trwałe i są amortyzowane.

Czym jest robot przemysłowy?

Robotem przemysłowym w rozumieniu ustawowym jest:

• automatycznie sterowana,
• programowalna,
• wielozadaniowa,
• stacjonarna lub mobilna maszyna,
• o co najmniej 3 stopniach swobody,
• posiadająca właściwości manipulacyjne bądź lokomocyjne dla zastosowań przemysłowych

– spełniająca dodatkowe warunki techniczne przewidziane przepisami ustaw o podatkach dochodowych.

Z uzasadnienia ustawy wprowadzającej ulgę na robotyzację wynika, że:

„W skład stanowiska zrobotyzowanego, oprócz samego ramienia robota, mogą wchodzić pozycjonery (pozwalające na ustawienie części, którą będzie obrabiał robot w odpowiednim miejscu i pod odpowiednim kątem), dodatkowe maszyny (szlifierki, tokarki oraz inne maszyny CNC , a nawet tory do poruszania się robota, jeżeli elementy, nad którymi pracuje robot, są większe niż zasięg jego ramienia). Niezbędnym elementem wszystkich stanowisk są systemy bezpieczeństwa, rozumiane jako odpowiednie wygrodzenie, elektrozamki, bariery świetlne oraz inne elementy mające na celu zapewnienie bezpieczeństwa pracownikom. Robot, podobnie jak i wchodzące w skład zestawu maszyny, musi zostać zaprogramowany”.

Do definicji robota przemysłowego odnosi się Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej (dalej „Dyrektor KIS”) w wydawanych interpretacjach podatkowych. Organ ten za roboty przemysłowe uznał urządzenia służące do automatyzacji procesów produkcyjnych, takie jak:

• automaty do przycinania, prasy hydrauliczne – interpretacja z dnia 1 lutego 2023 r., znak 0111-KDIB1-1.4010.743.2022.2.BS,
• zautomatyzowana cela spawalnicza, zautomatyzowana stacja montażowa, zautomatyzowana stacja cięcia – interpretacja z dnia 5 stycznia 2023 r., znak 0114-KDIP2-1.4010.234.2022. 1.KW,
• stacja do paletyzacji – interpretacja z dnia 30 grudnia 2022 r., znak 0114-KDIP2-1.4010. 72.2022.3.MW/MR,
• roboty przeznaczone do automatyzacji procesów przemysłowych, takich jak szlifowanie, polerowanie – interpretacja z dnia 31 sierpnia 2022 r., znak 0111-KDIB1-1.4010.212.2022. 4.BK,
• bezzałogowy i bezobsługowy, programowalny wózek automatyczny, służący do transportu       towarów w obrębie zakładu produkcyjnego – interpretacja z dnia 30 września 2022 r., znak 0111-KDIB2-1.4010.415.2022.2.AR.

Co istotne, roboty muszą być wykorzystywane na potrzeby przemysłu, co znajduje potwierdzenie m.in. w interpretacji indywidualnej z dnia 4 listopada 2022 r., znak 0111-KDIB1-2.4010.427. 2022.2.AW, w której za robota przemysłowego nie został uznany robot usprawniający funkcjonowanie apteki (świadczenie usług).

Zdaniem Dyrektora KIS:

„roboty wykorzystywane w celach magazynowych oraz przemieszczania towarów w magazynach przemysłowych (na potrzeby składowania i dystrybucji wyprodukowanych  towarów) oraz w magazynach, hurtowniach i centrach dystrybucyjnych (odrębnych od zakładów przemysłowych) nie będą spełniały definicji robota przemysłowego określonej w art. 38eb ust. 3 u.p.d.o.p., ponieważ nie będą wykorzystywane <<dla zastosowań przemysłowych>> (tj. w produkcji różnego rodzaju towarów i wyrobów), a tym samym nie będą mogły skorzystać z ulgi na robotyzację”

3. Ulga na prototyp

Podatnicy produkujący oraz wprowadzający na rynek nowy produkt mają możliwość odliczenia od dochodu 30% kosztów tych działań. Odliczenie nie może jednak przekroczyć w danym roku podatkowym 10% dochodu z pozarolniczej działalności gospodarczej.

Ulga na prototyp w pewien sposób powiązana jest z ulgą badawczo-rozwojową opisaną w naszych poprzednich Informatorach.

Produkcją próbną jest etap rozruchu technologicznego produkcji niewymagający dalszych prac projektowo-konstrukcyjnych lub inżynieryjnych. Jego celem ma być wykonanie prób i testów przed uruchomieniem procesu produkcji nowego produktu powstałego w wyniku prac badawczo-rozwojowych.

Za koszt produkcji próbnej nowego produktu mogą być uznane:

• cena nabycia lub koszt wytworzenia fabrycznie nowych środków trwałych niezbędnych do uruchomienia produkcji próbnej nowego produktu,
• wydatki na ulepszenia poniesione w celu dostosowania środków trwałych do uruchomienia produkcji próbnej nowego produktu oraz
• koszty nabycia materiałów i surowców, jeśli zostały one nabyte wyłącznie w celu produkcji próbnej nowego produktu.

Co istotne, w katalogu kosztów podlegających odliczeniu nie zostały wymienione opłaty leasingowe na nabycie środków trwałych niezbędnych do uruchomienia produkcji próbnej.

Jak stwierdził Dyrektor KIS w interpretacji indywidualnej z dnia 26 września 2022 r., znak 0111-KDIB1-1.4010.362.2022.3.MF, podatnicy nie są uprawnieni do odliczania tego rodzaju wydatków w ramach ulgi na prototyp. Organ argumentował, że:

„intencją ustawodawcy nie było uwzględnienie w ramach tej ulgi jako kosztów związanych z nowym produktem, opłat leasingowych. Gdyby intencją ustawodawcy było uwzględnienie opłat leasingowych w ramach tej ulgi, to z pewnością byłoby to odzwierciedlone w odpowiednim przepisie, tak jak to zostało wskazane w art. 38eb u.p.d.o.p.”.

Do kosztów wprowadzenia na rynek nowego produktu można zaliczyć wydatki na:

• badania, ekspertyzy, przygotowanie dokumentacji niezbędnej do uzyskania certyfikatu, homologacji, znaku CE, znaku bezpieczeństwa, uzyskania lub utrzymania zezwolenia na obrót lub innych obowiązkowych dokumentów lub oznakowań związanych z dopuszczeniem do obrotu lub użytkowania oraz koszty opłat pobieranych w celu ich uzyskania, odnowienia lub przedłużenia,
• badania cyklu życia produktu,
• system weryfikacji technologii środowiskowych.

Dyrektor KIS stwierdził, że o możliwości odliczenia kosztu przygotowania dokumentacji nie przesądza wymóg jej sporządzenia przez prawo, ani jej niezbędność dla koniecznych zgłoszeń czy rejestracji. Katalog kosztów przygotowania         dokumentacji podlegających odliczeniu jest enumeratywny i nie może być wykładany rozszerzająco.

4. Ulga na ekspansję

Ulga na ekspansję skierowana jest wyłącznie do producentów produktów. Termin „producent” rozumiany jest wąsko, jako podmiot fizycznie wytwarzający dany produkt.

Jak stwierdził Dyrektor KIS w interpretacji z dnia 27 stycznia 2023 r., znak 0111-KDIB1-1.4010. 736.2022.2.AW:

„wyrażenie <<wytworzyć rzecz>> przez podatnika oznacza wyprodukować różnego rodzaju przedmioty materialne przez tego podatnika. […] Jak wskazano powyżej wytworzyć produkt oznacza jego wyprodukowanie,  a więc przeprowadzenie jego etapów produkcji od początku do końca. […] Zatem, skoro Spółka nie przeprowadza wszystkich etapów potrzebnych (niezbędnych) do wyprodukowania akumulatora, to nie można stwierdzić, że wytwarza rzecz materialną (produkt) w prowadzonej działalności gospodarczej w rozumieniu art. 18eb ust. 2 ustawy o CIT w postaci akumulatora”.

W konsekwencji, producentem nie będzie podmiot, który opracował skład, przeprowadził odpowiednie badania oraz opakował produkt przygotowany na jego zlecenie przez podmiot trzeci.

Ulga na ekspansję umożliwia odliczenie od podstawy obliczenia podatku kosztów uzyskania przychodów poniesionych w celu zwiększenia przychodów ze sprzedaży wytworzonych produktów. Na potrzeby ulgi produkt nie może zostać zbyty na rzecz podmiotu powiązanego. Podatnik może dokonać odliczenia do wysokości uzyskanego dochodu w roku podatkowym z pozarolniczej działalności gospodarczej.

Kwota odliczenia nie może przekroczyć 1.000.000 zł w roku podatkowym.

Celem skorzystania z ulgi podatnik musi:

• zwiększyć przychody ze sprzedaży produktów w stosunku do przychodów uzyskanych w roku poprzedzającym poniesienie wydatków,
• osiągnąć przychody ze sprzedaży produktów dotychczas nieoferowanych, lub
• osiągnąć przychody ze sprzedaży produktów dotychczas nieoferowanych w danym kraju.

Wymóg ten musi zostać spełniony w dwóch kolejno następujących po sobie latach podatkowych, licząc od roku podatkowego, w którym podatnik poniósł koszty zwiększenia przychodów. Nie jest jednak konieczne dowodzenie, że zwiększenie lub powstanie przychodów jest skutkiem poniesionych wydatków, co potwierdził Dyrektor KIS w interpretacji z dnia 14 listopada 2022 r., znak 0111-KDIB1-3.4010.366.2022.1.MBD:

„Wskazać należy, że z treści przepisu art. 18eb ustawy o CIT, nie wynika by w celu skorzystania z ulgi na ekspansję, niezbędne było dowodzenie przez Wnioskodawcę, że ponoszone dane koszty uzyskania przychodów w celu zwiększenia przychodów ze sprzedaży produktów rzeczywiście przyczyniły się do zwiększenia przychodów”.

Za koszty uzyskania przychodów podlegające odliczeniu uznaje się koszty:

• uczestnictwa w targach, działań promocyjno-informacyjnych (m.in. zakupu przestrzeni reklamowej, przygotowania strony internetowej),
• dostosowania opakowań produktów do wymagań kontrahentów,
• przygotowania dokumentacji umożliwiającej sprzedaż produktów oraz tej niezbędnej do przystąpienia do przetargu, a także w celu składania ofert innym podmiotom.

5. Podsumowanie

Wprowadzone od 2022 r. ulgi na innowacje (na robotyzację, prototyp, ekspansję) w swoim założeniu miały „wynagradzać” podatkowo przedsiębiorców inwestujących w rozwój prowadzonej działalności.

Podatnicy chcący skorzystać z ulg na innowacje powinni śledzić wydawane przez Dyrektora KIS interpretacje. Przed wdrożeniem danej ulgi podatnicy mogą złożyć własny wniosek o interpretację przepisów podatkowych. Posiadanie interpretacji podatkowej pozwala na ograniczenie ryzyka podatkowego w firmie.